Azär Häsrät, azer@azerhasret.com
Lap uşaqlıqdan özümü kitab oxumağa elä alışdırmışam ki, indi dä oxumayanda näyimsä çatışmır. Çağdaş ilätişim texnologiyalarının yaşamımızı işğal etdiyi bir dönämdä kitab oxumaq, özälliklä dä bädii ädäbiyyat oxumaq bäzän mümkünsüz olur. Ancaq buna baxmayaraq älimä düşän kiçik fürsätlärdä belä bir neçä sähifä dä olsa oxumağa çalışıram.
Bädii ädäbiyyat oxumaqdan xüsusi zövq alıram. Uzun müddät ac qalmış insan önünä gälän läzzätli yemäkläri necä iştahla yeyirsä, män dä älimä keçän fürsätdän istifadä edib çoxdan oxumaq istädiyim bir kitabı o cür iştahla oxuyuram. Oxuduqca zänginläşiräm, yeni şeylär öyräniräm vä özümä inamım artır. Häm dä söz ehtiyatım, yazı imkanlarım genişlänir.
Bäzän elä kitablar olur ki, onu oxumaq sadäcä mümkün olmur. Ya yazarın mäntiqini anlamaqda çätinlik çäkirsän, ya da ki, kitab “mänim dä kitabım var” yanaşmasıyla çap olunduğu üçün oxuya bilmirsän. Ancaq elä kitablar da var ki, onları acgözlüklä, sevä-sevä oxuyursan. Hätta oxuyub qurtardıqdan sonra täässüflä köks ötürüb niyä bu kitabın bu qädär qısa olduğunu sorğulayırsan. Vä sonra da yazarın fikirlärini necä qısa vä aydın ifadä etmäsini xatırlayıb özünä täskinlik verirsän.
Kitabın üz qabığı
Gänc qäläm adamı, özünämäxsus yazı tärzi vä ruh halı ilä seçilän Oktay Hacımusalı da, mäncä, här käsin sevä-sevä oxumaq istädiyi yazarlar sırasındadır. Bugünlärdä onun “Bu vaxtın sahibi” kitabının imza märasiminä qatılmışdım. Düzü, bu vaxtadäk daha çox mätbuatdan izlädiyim bu gäncin adı çäkilän kitabının mäni bu qädär valeh edä biläcäyini düşünmürdüm.
Yanılmışdım. Häcmcä kiçik olsa da az qala här cümläsindä bir roman gizlänän kitab täsiri bağışlayır “Bu vaxtın sahibi”. Yazar özünün äsgärlik xatirälärinä, än adi vä ülvi yaşam anılarına yer verdiyi äsärdä bäzän vä çox zaman demäk istädiklärini bir cümläyä sığdırmağı bacarır. Özü dä kitabı oxumağa başlayan kimi istär-istämäz ona aludä olursan vä “daha sonra?” deyä sual edirsän. Vä bir sonrakı cümlädä, sähifädä daha sonra nälärin olduğunu oxuya bilirsän.
Yazar bu kitabın bir yerindä Knut Hamsunun “Aclıq” romanının adını da çäkir. Düzü, täxminän on il öncä hämin romanın rus variantını oxumuşam vä açığı orada täsvir olunan insan halı hälä dä mäni öz täsiri altında saxlamaqdadır. Oktay Hacımusalının bu kitabı da hardasa “Aclıq” romanındakı duyğusallıqla qälämä alınıb. Düzdür, burada äsas mövzu aclıq deyil, ancaq insan halının başqa bir aspektdän täsvir olunması baxımından bu kitab “Aclıq” romanı ilä bir räfä qoyula bilär.
“İndi düşünmäk zamanı deyil, indi ancaq vä ancaq qışqırmaq lazımdır…” (säh. 30). Bu bir cümlälik paraqrafı oxumaq yetärlidir ki, insan öz içindä uzun müddät yığılıb qalmış etirazı, qäzäbi här täräfä hayqırsın.
Yaxud da sähifä 33-däki “Xäbärlär xidmäti öz işini davam etdirirdi. Dünya birliyi hälä dä bu ädalätsizliyä dözürdü” tärkibli cämi iki cümlälik bir paraqraf necä dä här käsä çox böyük bir mätläbdän xäbär verir. Bu iki cümläni oxumaq yetärlidir ki, müasirlärimiz Ermänistanın işğalı altında olan torpaqlarımızın mäsäläsinin sadäcä xäbär qädär däyärinin qaldığına, dünyanın isä heç vecinä olmadığına ämin olsun. Oktay bu boyda böyük problemä dünyanın etinasız münasibätini bär-bäzäksiz, müdrik bir şäkildä cämi iki cümläyä sığdırmağı bacarıb bu kitabında.
Bu kitabda häm dä bir sarkazm var. Çox yumşaq vä näzakätli bir dillä ifadä olunan sarkazm. Yenä dä misal üçün, 38-ci sähifädäki cämi bir cümlälik paraqrafa diqqät yetiräk: “Qälblärinizi Allaha ämanät edin, ägär ibadät äyilib durmaqla olsaydı, Siyäzänin kaçalkaları çoxdan müctähid idi”. Bu cümläni oxuyanda istär-istämäz insanın gözü qarşısına din pärdäsinä bürünüb här cür haramzadalığa imza atan adamlar gälir. Oktay bu bir cümläsi ilä demäk istäyir ki, qälbindä Allah sevgisi olmayanların ibadäti riyakarlıqdan başqa bir şey deyil.
“Sänä qurban olduğum Allah, axır män bunu başa sala bildim ki, kompüter täkcä musiqi märkäzi deyil.” Bu cümlä isä, görünür, Oktayın uzun müddät nadanlığından bezdiyi birisi haqqında qänaätini yığcam şäkildä ifadä etmäsi üçün gäräk olub.
Bu cür qısa, yığcam vä därin mäna yükü olan cümlälärlä zängin bir äsärin yaradıcısını alqışlamamaq olmur. Xüsusän dä mänasız sözçülüyün baş alıb getdiyi bir dönämdä gänc bir yazarın belä bir äsär ärsäyä gätirä bilmäsi Azärbaycan bädii ädäbiyyatı üçün doğrudan da sevindiricidir. Çox arzu edärdim ki, Oktayın qälämi (qorxuram ki, Oktay bu cümläni oxuyandan sonra “qäläm deyil, klaviatura” fikrini ağlından keçirib mänä dä başa salmaq istäsin ki, artıq qälämlä yazmaq keçmişdä qaldı…) bu yöndä dä yazmağa davam etsin: qısa, anlaşıqlı, sadä vä därin mänalı. Yuxarıda dediyim kimi, bir romanlıq fikri bir cümlädä ifadä edärcäsinä…
